Het programma van deze dag is in samenspraak met een werkgroep van inwoners uit Uitdam tot stand gekomennaar aanleiding van het Plekberaad van afgelopen najaar. De dag stond in het teken van kennisdeling, inspiratie en verbinding tussen beleidsmakers, bestuurders, inwoners, kunstenaars, ontwerpers, agrariërs, terreinbeheerders, opgavemanagers en ecologen. Kortom, een divers gezelschap.
Het dagprogramma start met expedities door het gebied. Onder leiding van Flos Fleischer en Jeroen Zomer wordt het landschap (her)ontdekt, de betekenis ervan doorgrond, en kennis over de toekomstige opgaven verkregen. Flos Fleischer neemt een groep mee op expeditie over biodiversiteit en Jeroen Zomer neemt de andere groep mee in de geschiedenis van het veenlandschap. Jeroen laat een aantal kaarten zien van het gebied en hij doet ter plekke een boring in de grond, wat een mooi beeld van het Uitdamse veenlandschap oplevert.
We zien op de expeditie de eeuwige worsteling met het veen. Al heel lang vecht men in dit gebied met bodemdaling en de gevolgen hiervan zoals het verzakken van huizen en wegen. Hoe gaan we hiermee om? Vernatting, in hoeverre en tot welke consequenties: Een laag grondwaterpeil leidt tot veenoxidatie, met bodemdaling als gevolg (en dus verzakking). Verschillende belangen en evenzoveel meningen. Maar hoe komen we tot een gezamenlijk perspectief?
De dag vervolgt zich met een film over kinderen van het dorp waarin zij vertellen hoe Uitdam er over 50 jaar uit ziet. Bo Weeting is 10 jaar oud, en is het komende jaar de kinderburgemeester van Waterland. Hij deelt met ons hoe hij als kind kijkt naar de toekomst van Waterland in 2050, op het gebied van natuur, huisvesting en het water:
"In 2050 ben ik 38 en dan heb ik misschien wel kinderen. Voor mijzelf en mijn eventuele kinderen wil ik graag volop natuur, fijne huisvesting en niet te veel of te weinig water. Ik hoop dat wij allemaal in 2050, en ook daarna, nog steedss -veilig- kunnen genieten van ons mooie Waterland."
De kinderen maken indruk en spreken ons op een hoopvolle manier aan op onze verantwoordelijkheid die wij hebben als volwassenen en goede (voor)ouders.
Kunstenaar Merlijn Twaalfhoven vraagt ons daarna in de toekomstgesprekken om dat onbevangen en hoopvolle kind in onszelf mee te nemen als we aanschuiven bij de ‘ronde tafels’; kaarten van het IJsselmeergebied met daaromheen stoelen, palen en planten, verspreid over de dijk. Deze gesprekstafels over de toekomst van Uitdam en Waterland zijn onderdeel van het landschapskunstwerk en wij worden nu ook een onderdeel van die kunst.
"Geen groot verschil met kunst en onze samenlevig: we missen verhalend vermogen. Onze toekomst wordt daarmee ondergraven eigenlijk. Maar wie zijn wij samen, wat hebben we wél met elkaar? Hier kunnen we die verhalen met elkaar bedenken."
In een aantal rondes krijgen we de opdracht om met elkaar te ontdekken hoe de ideale leefomgeving in 2050+ eruit zou kunnen zien. We gaan van droombeelden, naar What-Not-To-Do-lijstjes en uiteindelijk moeten we toewerken naar concrete nieuwe ideeën. Geen eenvoudige opgave, en het weer werkt ook niet helemaal mee. Onder ons ligt een prachtige ronde reuzenkaart van het IJsselmeergebied, wat al snel vies wordt door onze modderige expeditie-voeten. Maar de regen en de modder houden ons niet tegen en het dromen gaat eigenlijk elke groep heel goed af.
Wat ontstaat zijn 6 dromerige persberichten voor een landelijke krant in het verre 2050.
Aansluitend op het eerste toekomstgesprek geven Mark Eker en Vincent Linderhof lezingen die toekomstgericht, inhoudelijk en ontwerpend van aard zijn. Hierna is het tijd voor een pauze om alle inzichten even te laten bezinken.
De daaropvolgende toekomstgesprekken focussen zich op het samevatten de ideeën en reflecteren op de betekenis van de inbreng van expertise voor het toekomstperspectief in 2050. Gezamenlijk onderzoeken welke zaken in 2030 anders moeten voor de idealen van 2050. Wat is nodig? En wat moeten we nu veranderen om onze doelen voor 2050 te halen? De ideeën worden gepresenteerd en deelnemers en experts kunnen reageren. Alle deelnemers hebben vier stickers gekregen:
1. Dit idee is goed en nodig
2. Hierbij zal ik een rol kunnen spelen: Nodig mij uit
3. Ik heb hier nog een idee bij en
4. Ik zie nu geen rol, maar wil op de hoogte blijven.
Deelnemers kiezen waar ze de stickers plakken zodat concreet wordt waar de betrokkenheid ligt.
Bij de afsluiting is er tijd voor reflectie. Hoe nu verder? Dat is een ingewikkelde kwestie, maar het staat een ieder vrij om na vandaag de goede ideeën verder op te pakken. Een ding komt prominent naar voren: Het is belangrijk dat gesprekken worden gevoerd op de plek waar het over gaat. De dijk wordt op deze manier een plek van inzicht, overzicht en uitzicht waarbij recht wordt gedaan aan alle belangen en samen waarbij je samen tot concrete acties komt. Dat vraagt alle partijen wel om kwetsbaarheid en vertrouwen. Voor een van de bewoners is ONGEZOUTEN Uitdam wel een stap in de goede richting.
"Het is eng, want je stelt je kwetsbaar op, maar een dag als vandaag draagt bij aan het opbouwen van vertrouwen in de toekomst"
Zie onderstaande video voor de aftermovie.
