Het IJsselmeergebied volgens Leo Bruinzeel en Flos Fleischer

Leo Bruinzeel, ecoloog bij de Vogelbescherming en Flos Fleischer van Coalitie Blauwe Hart Natuurlijk, vertellen meer over de natuurwaarden van het IJsselmeer. Hoe maken we gebruik van de natuur en welke natuurontwikkelingen zijn een verbetering voor de toekomst van het IJsselmeergebied?

‘Een zoete binnenzee, het blauwe hart van de Nederlandse delta, en een mooi gebied met veel potentie’ is de omschrijving die Leo toekent aan het IJsselmeergebied. Maar het is ook een gebied waar de mens nadrukkelijk aanwezig was en nog steeds is. De mens heeft het IJsselmeergebied zo gevormd gemaakt, dat de natuur de ingrepen van de mens alsmaar blijft volgen. Momenteel is het IJsselmeergebied essentieel voor onze waterhuishouding en voor drinkwater, maar ook (als recreatiegebied) voor een groot aantal vogelsoorten. ‘Het is een belangrijke steppingstone in de grote trektocht die vogels maken van het hoge noorden naar het diepe zuiden’, aldus Flos. Vogels die bijvoorbeeld ’s zomers rond de poolcirkel broeden, komen overwinteren in het IJsselmeergebied. En vogelsoorten zoals de visdief en de zangvogels overwinteren juist in Afrika, maar betreden in de zomer het gebied. De vogels zoeken gebieden op waar voedsel en veiligheid is, en zijn bereid daar lange afstanden voor te vliegen, aldus Jos. Hij benadrukt echter dat vogeltrek ook binnen een kortere afstand plaats vindt. ‘Futen trekken bijvoorbeeld vanuit de plassen en kanalen naar het IJsselmeer om te ruien en ganzen slapen soms op het IJsselmeer om vervolgens overdag weer de weilanden in te gaan.’ 

De vogels en de natuur in het IJsselmeergebied zouden niets liever hebben dan dat het waterpeil op een natuurlijke manier wordt geregeld; hoog in de winter en laag in de zomer. In de huidige situatie houden wij het peil in de winter laag, om droge voeten te houden in de polders. In de zomer wordt het peil verhoogd, zodat we reservewater hebben. ‘Bij dit peil kunnen natuurlijke oevers echter moeizaam ontstaan, terwijl het aantrekkelijk maken van natuur voor vogels en andere dieren draait om waterbeheer’, aldus Jos. Achteroevers, binnendijkse waterbergingen waar het waterpeil kan variëren,zouden volgens Flos hierbij kunnen helpen. ‘Het betrekken van achterland biedt grote voordelen voor mens én natuur. In een achteroever wordt het water beter vastgehouden, kun je een andere vorm van landbouw plegen (natte teelten) en voor de natuur achter de dijk kan een natuurlijk peilbeheer ingezet worden. De Koopmanspolderin Andijk en Achteroever Wieringermeerzijn hier voorbeelden van.