Naast dat de geschiedenis van dit landschap is getekend door de strijd tegen, en de omgang met het water, focust DIJK op het bespreekbaar maken van een toekomstbeeld. Iedereen heeft belang bij hoe we omgaan met het water, de dijken en het landschap. Het doel is dan ook om de verhalen achter het watererfgoed een startpunt te laten zijn voor bewustwording en gesprekken over toekomstige ontwikkelingen.
"Het doel is dan ook om de verhalen achter het watererfgoed een startpunt te laten zijn voor bewustwording en gesprekken over toekomstige ontwikkelingen."
Tijdens de expeditie werd lopend, pratend en kijkend de verschillende tijdslagen van de dijk en de omgeving tussen Scharwoude en Hoorn ontrafeld. In de verte was de Hoornse historische binnenstad zichtbaar, met daarnaast een woonwijk uit het post ’65 tijdperk en een aangelegd natuurgebied op de plek van een voormalig herberg en trekvaarten tussen Hoorn, Alkmaar en Amsterdam. Voor al deze gebieden speelt een relatie met het water een belangrijke rol, en daar is de dijk onlosmakelijk mee verbonden. De dijk was hetgeen dat de bewoners eeuwenlang veilig hield tegen water en werd steeds maar verstevigd met materialen dat voor handen was. Denk hierbij aan stenen die per schip werden aangevoerd en puin van de panden uit de dichtstbijzijnde steden. Deze keuzes kwamen voort uit een functionele overweging.
Momenteel wordt hard gewerkt aan de dijkversterkingsopgave van de Noord-Hollandse kust die grenst aan het Markermeer. Rondom een kaart met daarop het gehele IJsselmeergebied reflecteerde de studenten samen met Hans Manten, projectleider stadsstand van gemeente Hoorn, over de rol van erfgoed binnen het dijkversterkingstraject. Veiligheid is een aspect dat binnen de opgave zwaar meeweegt en dat werd ook duidelijk in de noodzakelijke keuze die aan de studenten werd voorgelegd; veiligheid of erfgoed? Er werd geconcludeerd dat er geen keuze tussen beide aspecten gemaakt hoeft te worden, want beide zouden een passende plek in gebiedsontwikkelingen moeten krijgen. In het voorbeeld van het stadsstrand is dit gedaan door een oeverdijk vóór de bestaande dijk aan te leggen, zodat het dijkprofiel, en daarmee de monumentale dijk, ter plaatse van Hoorn onaangetast blijft.
"Wie betrek je bij het voeren van gesprekken over ruimtelijke ontwikkelingen en hoe?"
Over het maken van alleen deze keuze is een lange tijd gedaan. Niet alleen omdat de dijkversterkingsopgave invloed heeft op de dijk, maar ook op de leefomgeving van de inwoners. Zij gebruiken en beleven de plekken langs de dijk en de dijk zelf het meest, waardoor werd afgevraagd van wie het erfgoed (gevoelsmatig) is. Wie betrek je bij het voeren van gesprekken over ruimtelijke ontwikkelingen en hoe? De studenten zijn het met elkaar eens dat eerst bewustwording nodig is voordat gesprekken worden gevoerd. Niet alleen over waarom de dijkversterking noodzakelijk is, maar ook over de geschiedenis van het veranderende landschap, wat voor gevolgen het wel of niet versterken van de dijk heeft voor de (bebouwde) omgeving, en biedt een helder toekomstperspectief. De versterkte dijk is immers de komende 50 jaar sterk genoeg, maar daarna volgt opnieuw een dijkversterkingstraject. Bedenk daarom eerst met elkaar waar je over 50 jaar wilt staan en werk dan naar een oplossing, met de gevolgen van de keuzes in gedachten houdende.
Deze jonge groep studenten riep dat verandering nodig is, ondanks dat mensen van nature niet altijd van verandering houden. De (bebouwde) omgeving is in de laatste eeuwen voortdurend veranderd en zal dat de komende jaren opnieuw doen, misschien nog wel sneller dan dat we in het verleden gewend waren. Aan het einde van de ochtend stelde een van de studenten zich voor dat er in 2100 allemaal drijvende woningen voor het stadsstrand lagen. In plaats van een weerstandsreactie werd gedacht dat wij de nu nog toekomstige drijvende woningen langs de Hoornse kustlijn misschien in 2200 wel als erfgoed beschouwen…
